O wycieczce: data: 13 maja 2012, długość: 18km, liczba uczestników: 18, temperatura: 14-24, pogoda: rano chłodno potem słońce i upał , prowadziła: Bożena Yates
Trasa: Nowy Dwór - Cyganek - Tujsk - Rybina - Popowo - Stegna
O kolejowej trasie: Początki kolei wąskotorowej na Żuławach związane są z przemysłem cukrowniczym. Cukrownie funkcjonujące na tym terenie borykały się bowiem z problemem transportu buraków na urodzajnym, lecz podmokłym terenie położonym miejscami poniżej poziomu morza. W niewielkim stopniu sytuację poprawiała uruchomiona w 1886 roku normalnotorowa linia Szymankowo – Nowy Staw – Nowy Dwór Gdański.
Pierwszy odcinek kolei wąskotorowej na Żuławach liczył 4,5 km i powstał prawdopodobnie około 1886 roku. Połączył cukrownię w Nowym Stawie z miejscowością Dębina Południe (Eichwalde Süd) i obsługiwany był trakcją konną. W roku 1891 cukrownia w Nowym Stawie otrzymała koncesję na budowę kolejki wąskotorowej prowadzonej przez trakcję mechaniczną o rozstawie szyn 750 mm. (więcej w linku na dole)
Statystyka: Maks wys: 5.2 m, min wys: -1.2 m, dług. trasy: 17.8 km, sr. szybk: 2.69 km/godz, sr. szyb marszu: 4.55 km/godz, czas marszu: 3 godz 54 min, czas postojów: 2godz 43min
Cała grupa
Na zdjęciu: na stacji ŻKD w Nowym Dworze
Aby powiększyć zdjęcie kliknij na nim
Trasa wycieczki
Aby zobaczyć całą mapkę, kliknij na niej
mapka za zgodą: Via Mercantorum
Opis wycieczki
Podczas kolejnego Rajdu na Raty ''Na Kolejowym Szlaku'' wędrowaliśmy wzdłuż kolei wąskotorowej na Żuławach Nowy Dwór Gdański – Stegna. Po drodze na dworzec kolejowy Nowy Dwór Gdański, zobaczyliśmy most na rzece Tuga, zwany ''Rozporkowym'', ale ze smutkiem stwierdziliśmy, że podczas remontu mostu ''rozporek'' został zlikwidowany. Szkoda.
Od stacji kolejowej ruszyliśmy torami kolejowymi kolejki wąskotorowej, w kierunku Stegny. Początek trasy przebiegał na obrzeżach miasta, potem, po przekroczeniu rzeki Tuga mostem kolejowym, wędrowaliśmy torem przebiegającym wzdłuż szosy Nowy Dwór Gdański – Stegna. Niestety, kanały przecinające pola, nie dały nam możliwości wędrowania, przylegającymi do torów polami, a ruchliwa szosa, nie zachęcała do poruszania się jej skrajem. Dlatego, nasza wędrówka została skazana na tory, a dokładnie na podkłady kolejowe.
Ogólnie nie było najgorzej, ale bywały odcinki, gdzie wymuszanie długości kroku, męczyło. Ciekawe były ażurowe przejścia przez tory usytuowane nad rowami melioracyjnymi, gdzie niejednokrotnie strach w oczach, kazał niektórym szukać innego obejścia przeszkody. Na takim przejściu, była nawet jedna wywrotka. Skończyła się szczęśliwie, ku naszej wielkiej radości.
Na przystankach kolejki wąskotorowej Cyganek i Tujsk, zrobiliśmy odpoczynek co wyglądało, jak byśmy czekali na kolejkę. Niestety, o tej porze roku, ona nie jeździ.
W Rybinie obejrzeliśmy most obrotowy na Szkarpawie, który został wybudowany w roku 1905r., ma 51 m długości i jest jedynym tego typu w Europie. Most był otwarty dla ruchu wodnego. Podziwialiśmy jego konstrukcje i położenie. Szkoda, że nie mogliśmy zobaczyć jak obraca się on na pionowym betonowym filarze i tym zamyka ruch wodny, a otwiera kolejowy.
Na drugi brzeg rzeki Szkarpawy przeszliśmy dwoma mostami zwodzonymi o ciekawej konstrukcji, jednym na rzece Szkarpawie, drugim na Wiśle Królewieckiej. W drodze do Stegny zatrzymaliśmy się jeszcze na przystanku kolejowym w Popowie, a stąd wędrując dotarliśmy do Stegny.
Pogodę mieliśmy piękną. Zielone pola i żółte połacie rzepaku, rozciągające się, aż po horyzont, na płaskich terenach żuławskich cieszyły oczy, po jednostajnym wodzeniu wzrokiem po torach kolejowych.
Stobbes Machandel - (nazwa pochodzi od niemieckiego określenia jałowca) - wódka jałowcówka o mocy 38°, produkowana od 3 maja 1776 do 1945 przez mennonicką - rodzinę Stobbe, zamieszkującą Nowy Dwór Gdański (dawniej Tiegenhof). Firmę założył Piotr Stobbe, a gorzelnia mieściła się nad Tugą, przy dzisiejszej ul. 3 maja. Napitek sprzedawano w butelkach o pojemności 0,5 l i 0,25 l, o charakterystycznym beczułkowatym kształcie, zdobionych krzyżem.
Rytuał picia machandla wymaga specjalnego kieliszka, a także suszonej śliwki, nabitej na wykałaczkę. Po spożyciu śliwki, namoczonej w machandlu, wypija się trunek, a wykałaczkę łamie i pozostawia w kieliszku.
Okreslenie ''Most Rozporkowy'' dotyczy innego mostu na terenie Nowego Dworu.
Źelbetowy Most Stobbe (na podporach herby Gdańska i Nowego Dworu). Na zdjęciu wyraźnie widać ciekawostkę czyli tzw. ''rozporek''. Była to kryta szczelina w poprzek mostu do przemieszczeania kominów i masztów statków przepływających rzeką.
Bożena
Na trasie
Autorzy zdjęć: EH - Ewa Hetmanska, TDu - Tomasz Dunkelmann
Nowy Dwór Gd. PKS - Żuławski Parka Historyczny - dworzec kolejki wąskotorowej - Most kolejowy na Tudze - lewy brzeg rz. Tugi - Żelichowo cmentarz menonicki - Żelichowo: cerkiew, cmentarz 11 wsi, Gospoda Mały Holender - most zwodzony na Tudze - Prawy brzeg Tugi- wieś Żelichowo - Nowy Dwór Gd. PK ~ 12 km
